Ouma Mietjie Jochem

Transcription of a recorded interview with Ouma Mietjie Jochem, conducted by Martin Mössmer, with Oupa Niklaas (Poon) van Rooy
Location: Breipaal, Douglas, Northern Cape
Date: 14 September 2018

Underlining indicates emphasis

MJ= Ouma Mietjie Jochem
NvR= Oupa Niklaas (Poon) van Rooy
MM= Martin Mössmer

MJ O… maa’ aangaan, jong
[laughing]
Ek raak nou so oud en… half deurmekaar
NvR Vader
MM ‘skies ouma. Ouma kan maar vertel
NvR Nou kan ouma, nou kan jy praat
MJ Uh, dinge wat ek gehat het is uit my gedagte uit. Kyk dan sit ek so, en ek het rerig… h’n hoed maak toe maar daai ding… [?] Nou, vi’die wat is dit? [inaudible]
NvR Dis maar net die geskiedenis
MJ O
NvR Ja, hoe jy grootgeword het, voor jy djongmeisie gebegin word’et
MJ Mmm
NvR En hoe’t jy die wêreld ingegaan, en waar, toe’s jy trou, en wat en hoe’t jy, waa’t jy gebly, so so
MM Waar’s ouma gebore?
MJ Uh, ek het in Strydenburg gebore, ja ek is daar gebore. Toe, ’k meen toe my oorlede ma my sê, “Klein Mietjie is nou vandag ‘n dag oud”, toe ontvang ek maar daai woordjies en goetertjies, en verder daarvan niks’ie, bly ek maar so in’ie werke, bly ek maar so in’ie werk, nou kan ek totaal niks maak, [inaudible] niks, staan maar net rond, die mense se kos op eet
[laughing]
NvR Jou tyd is nou uit
MJ Die tyd is uit, jy sien dan, maar jong die net hier’ie een kant van die been want ek het mos op ‘aai gróót klip geval, jissie jong, en hy sit my nou ìn, nou ja ‘well’, ek ‘worry’ nie wan’ ek ìs nou maar daai antie
NvR So antie’t in Bucklands o’k gebly
MJ Ja, ek het in Bóklands, daa’ o’ af het ons ja’re gebly o’k daar, maar hier bo het ek maar die meeste hier kom groot geword en toe werk ek o’k by daai ou nooi, toe’s ‘it daar Harry Ford
NvR Ou Faan Visser
MJ Uh, dankie.
NvR Daa’t jy nou ‘n groot vrou heeltemaal gemaak
MJ H’n jongmeitjie geword, maar nog maar aan die pale gehang, kerk geloop, Blinkpunt [deel van Breipaal]… ‘t ek gegaan, en daarvan af kry ek mos nou vir ou Wapa [haar oorlede man]
NvR Mmm
MJ En ons twee het maar so gebly en g’bly, en hierdie ou man o’k skielik o’k maag gekry, maar die mense kyk jou mos, ‘s hulle jou nie ka’ goed-toor ‘ie dan keer hulle jou, jy moet maar gaan, wat is die [inaudible], maar ek kon’ie ‘worry’ nie, maar ek is darem o’k by HK [d.w.s. Hervormde Kerk]
NvR Mmm
MJ En kyk waar, het ek óp getrek, weer kom gebly hier, ken jy daar? Ja. Dan wil ek môre ‘n Rand hê, maar ’k voel nogal lekker, dat ek daar gebly ’et en daa’t ek’ie poep-moedigheid [? dalk ‘kloekmoedigheid’] gehet nie, al ’aai teek [?] mmm
NvR Het antie diere-goe-, diere o’k gehet en so aan?
MJ Ja, me oorlede pa het… bokke gehat, en dié bokke het hulle maar so opgeslag en ‘ie eet, en moet o’s ma’…
NvR Want die boer het gesê hy het’ie veld’ie
MJ Mmm, en’ie boer h’t ma’ vir o’s drie en tiekie die ou grootmense gebetaal, on’ praat’ie eens [inaudible] en ons moe’ daar help o’k, kry miskien ou Randjie en jy moet tevrede wees, en dis’ie tjeld’ie
NvR Mmm
MM Mmm
MJ Hulle tjee mos nou darem die mense darem so emmertjie broodmeel, mieliemeel, al ‘aai tee-[inaudible] djy moet maar self sien hoe gaan jy jou dinge reg kry, maar hoor’ie, o’s is darem daar, kyk hoe lyk ons [inaudible] gelewe, ons is darem daar met brood. Daar is so bitter swaarkry, kaalvoet geloop, halfpad skool toe, jy ka’ eers goed leer’ie want die ryp is sò, kannie hou ‘ie pyne van’ie voete, maar o’s is darem daar my bid-broer [altwee is kerk mense]
NvR Mmm
MJ Party kin’ers va’môre is ‘it so hàrd gedinges’ie, Here waar, maar ek is darem bly va’môre, ek is dare mnog op’ie pad, my broer
NvR Mmm
MM Mmm
MJ As ek nou sê…
NvR ‘Chief’, ‘chief’ sien, hy’s half tjens’rig
MM Mmm
MJ Ja
NvR Hy on’hou nie meer [inaudible]
MM Nee
MJ Ek is nou so…. Wit troos nou dat die meisiekind nou oorlede is, Poppie… hy’t die hele, uit
NvR Jy moe’ nou nie die baadjie uittrek’ie, man
MJ Ek kry dan warm
NvR Nee dis dan koel binnekant
MJ Nee, my broer, dis so koel wat jy dink’ie
MM En het ouma rivier toe gegaan toe ouma hokmeisie was?
MJ ‘ee god, ek was’ie eens by die rivier ‘ie
NvR Nee, hy was nou nie by die rivier gewees nie
MM O, was ouma nie?
NvR Mmm
MJ Mmm, ek was nooit ein’lik by die ǀ’habasas [‘inisiasie’] se goed’ie
MM Mmm
MJ Ek was’ie daar’ie
MM En ouma…
MJ Ek is maar net ‘n ou danster, kom maar en sing, al jare
MM Mmm
MJ En nou? ‘n Tiener is mos soos’ie boere, vrouens gaan nie meer hokke toe nie, maar ínkele ou mense wat die jong mense hok toe jaa’
NvR Mmm
MJ Sien jy? Daar is ein’lik, en ek sê, in’ie hokke is net toe-doer-doer loop’y, hy loop soos ‘n ding wat jy nie weet wat gaan daar aan nie, moen ‘om maa’ los, spring
MM Mmm
MJ Roekeloos [?] kry jy mos nou lekker seer woordjies, sien jy? Soos my ou ding, my ou ouma, [inaudible] worry ek nie eers meer nou sien ek ou [g]oed [?], kyk hoe staan hulle, jonk jong mense word
MM Mmm
NvR As mama nou, antie’t mos dan, antie en ma het mos nou baie sak-gehardloop, koelapper [die naam van ‘n dans]
MJ Hei, jou [NvR] ma het mos diè kant toe en dan gaan ek my koers, maar nee wat, die Here het hom gehelp dat hy nou so oud raa-, o’k’ie oud is’ie, hier’ie ding wat hy, ek weet’ie wat loop soek hy weer in daai plek in, plek wat ons van af gekom ‘et, getrek ‘et, toe loop werk hy mos nou weer daar, en daai werk het geword, gemaak laat hy nou dáár lê, jou ou ma, dat hy nou daar lê, toe’s dit dit, ek kom gaan nog hier van af die kant toe, toe hoor ek, “Huh-uh, daai vrou is in Kimberley.” “Wat mekeer?” “Hmm-mmm, hulle kannie verstáán nie.” Toe hy’s getôd [d.w.s. gedood]. Sê ek, nee, hulle is maar so, hulle sien nou wat’et, wat’et besit daai vrou, want nét sek’lik besit [inaudible], o’s altwee’s in èèn, sê ek. Hulle’s mos nét sòmmer afgunstig
NvR Mmm
MJ Mmm, afgun-… gunstig is wat hulle dit gedoen’et aan my, kyk waar sit ek, dis nou by diè vrou, gróót my huis, groot huis gegee, wat darem is daar. [indistinct] Die huis sit hier, maar die kinders…
NvR So ouma het, um um, maar ouma ko’[n] [m]’os nou nie vir antie mos nou kry by die hok ’ie en laat hy met ouma kan met die taal praat’ie, so nie?
MJ Hmm-mmm! Het o’s mos’ie aan gesteur met dit’ie, daai Grukwutale… My oorle ma het lekker gepraat die Grukutaal, en hier’ie ouma van my, hy’s o’k oorlede… O’s is net so geleer, soos ek nou hier’ie doer en daar en diè kant toe, hei, dan sê ek jy moet xuku [‘dinge’] die kyk, en kabasa [sic ǀ’habasas ?] daar’ie…
NvR Mmm
MJ Niks, broer. Jy’t da’ gesien hoe, hoe’t jou ouma gepraat. ‘is nét o’rle ouma grootjie, hy is nou ‘n Sleper van’ie boesmans, Grukwas, hy was nou ‘n Sleper. Nou ’s ek nou so sit ek weet nou niks, al praat’y o’k ‘n taal…
[laughing]
Ek weet niks, nét boertaal is àl wat ons ken, verder niks verder, kyk jy sleep jou ore, pa o’k, hulle sleep hulle daar on’er mekaar, [inaudible] dan k’[an] ek sê, “Hei, moenie so xuxu [?] nie, jy moet loo’ ky’ ”
NvR Mmm
MJ Mmm. En verder my kjend kan ek nie verder sê nie want daai groot mense, hulle’t hier’ie ma’ o’s moe’ tjee pàd, tjee pad wan’ daai mense sla’t
NvR Mmm
MJ Hulle vir o’s afgestof, my oumas hulle, ma’ ‘k is’ie eens vies’ie, ek is nou va’môre op my [inaudible] het ek nou nie só seer gekry het’ie het seker nou va’môre hier gesit, lànkal weg wees…
MM Mmm
MJ [inaudible] God ‘et my nòù niks meer, net dank voor dat ek maar va’môre hie’ is om woord te hoor
NvR Laat Tsiiǁ’hoa [‘God’] nog saam me’ jou saam is
MJ Mmm?
NvR Is… Jy’s nou net bly laat Tsiiǁ’hoa [‘God’] nog saam me’ jou is
MJ Mmm-mmm, jy’s [NvR] o’k maar net jou ma se kind, jong. Hou hulle weer, as ‘ie lewe ‘aar is, dan wil ek weer Kimberley toe gaan met hier’ie sy, hier’re neuk nou op
NvR Mmm
MJ [indistinct] Tsiiǁ’hoa [‘God’], hy weer hele paar sielens, is dis arm wat totaal en niks het, maar verder vir my arm te maak, wee’ jy, Here, ek ‘worry’ nie
NvR So jy’t maar net die tyd, typerk wat uh, wat ouma wil geleer het en wat, uh, wat julle so by die [inaudible] Hei! [shouting at children] Jy! Soos wat ouma, antie maar daar saam met ouma-goed grootgeword het en gesels en so aan, uh
MJ Mmm, maar as ek net kom dan gesels, ek het’ie gedink wat’ie
NvR So antie was eintlik ‘n vlugteling gewees?
MJ Ek gesels ‘ie ein’lik met hulle nie, want daa’ word sommer gesê, “Mors julle doer!”
NvR Uh
MJ “Mors’ie met kjeners ‘ie.” Wane’ hierso groot mense is, o’k nét so kwaai. Jy sit nog lekker en vir jou lèkker afluister wat gesels jy lekker, hy loop kap o’k sy tjommie aan. Nou ons het nie so grootgeword’ie, word ein’lik [inaudible]. En wat, uh, o’rle papa gesê het, “Oo… Dis’ie ee’ste keer dat wat ek sien wat so [inaudible], jy ka’ maa’ loop, dan kan jy maa hoo-, loop luister wat hulle praat daar.” Kom al oor enige teken, maar ek ‘worry’ nie man, ek i’ bly, ‘taan ‘ie meer rond’ie

**********