Johannes Ockhuis

Johannes Ockhuis se ouers het rog en koring gesaai, en groente vir eie gebruik geplant. Af en toe het hulle by kommersiële boere gaan werk om kontant te verdien en dan die kennis wat hulle daar opgedoen het, in hulle eie kleinboerderye gebruik. Hulle plant reeds 30 jaar lank rooibostee. Johannes se pa is in 1937 in Clanwilliam gebore en het sy lewe lank daar gewoon. Hy was ’n transportryer wat met donkiewaens van Wupperthal en Graafwater af Clanwilliam toe moes ry. Hulle het nooit vleis gekoop nie – sy ouers het self geslag en die vleis gesout.

Johannes vertel dat ’n Hollander genaamd Ockhuizen die plaas begin het. Ockhuizen het net seuns gehad en het die grond aan hulle bemaak. Hy was getroud met ’n Kleurlingvrou genaamd Fytjie Swart. Sy testament het bepaal dat die grond vir tien geslagte nie verkoop mag word nie, maar mettertyd het Duitse sendelinge die plaas as hulle eie opgeëis. Die Ockhuis-familie het gevoel hulle kon dit nie teenstaan nie omdat hulle nie soos die sendelinge boekgeleerde mense was nie.

Johannes vertel ’n storie van die Duitse sendelinge en die donkiekar. Hy sê ’n mens moet die Sabbat eer en vertel ’n spookstorie van ’n afkopman. Hy weet skynbaar nie veel van die rotskuns in die kontrei nie. Hy sê Heuningvlei is bekend vir sy veldmedisyne en verduidelik waarvoor dit gebruik word. Johannes vertel hoe die weerlig sy huis aan die brand geslaan het, maar hy het die huis weer opgebou. Hy sê die peerbome op die plaas is baie geslagte gelede geplant.

Johannes deel stories van waterwesens, een van die natuur se geheime, en ’n storie van die legendariese Dirk Ligter.

Ek is Johannes Jakobus Ockhuis. Gebore op Heuningvlei. En, as jy nou daarvan af nou tel die ouderdom dan was ek een-en-tagtig. Maartmaand.

Nou …?

Waar u gebore is, grootgeword het …

Ja, hier het ons grootgeword, op Heuningvlei. Waarvan ons ouers die bestaan gemaak het was rog, koring saai, vir brood. En dan groente plant vir die huishoudelik gebruik. Af en toe het ons by die kommersiële boere gaan werk vir ’n bietjie kontant. En so het ons kennis ervaar om weer hier beter aan te gaan met ons kleinboerdery wat weer meer belonend is, onder andere die rooibostee. Dit het vir ons in die begint het dit nie maklik gegaan nie, maar meddertyd het ons daaruit voordeel gekry in die sin van kontant. En tot vandag toe is ek op dié ouderdom – ek is dertig jaar, meer as dertig jaar dat ek die rooibostee plant en verbou en aan my maatskappy van rooibos verkoop.

Nou is ek nog steeds daarmee besig en ek het tot my kleinkinders toe probeer ek ook oplei sodat hulle weer kan hier op die platteland bly en nie stede toe nie en die lewe hier maak.

Nog iets? Uncle Hollie (?? 02:39) se pa-hulle, hoe lank het hulle hierlangs gebly?

My pa is ook hier ’n boorling van hier. Hy is op, in die sestig jaar, amper sewentig jaar is hy oorlede en hy het alle tyd hier gebly. In die begint was hy, soos hy vertel het, was hy posdraer, transportryer, vanaf Graafwater van die naaste spoorwegstasie af na Wupperthal die sendingstasie toe moes hulle met donkiewaens die goedere vervoer vir die gemeenskap hier. Dit was, hulle was ’n groepie wat dit gedoen het. Hulle het minstens vyf dae gery om die vrag te gaan haal by Graafwater of Eendekuil. Maar dit was nie beesmeel nie, net donkies. En daaruit het hulle weer hulle kontant gemaak saam met hulle boerdery met die bok, skaap, bees en dan die groentetuine en die saaiery – rog, koring om brood te kry.

En soos ek grootgeword het, het my ouers nooit vleis gekoop nie, hulle het geslag. En daar was ook nie vrieskaste nie. Hulle het op ’n baie, ek moet amper sê ek kan dit nie glo nie, het hulle die vleis gebêre, gesout, amper soos biltong gemaak. En daar het niks bederf tot ons dit opgeëet het nie, daar word net weer ’n volgende bok of skaap of vark geslag.

En hy het sy leeftyd was dit net op Heuningvlei, hy het nie vir ’n kommersiële boer gewerk nie, soos die transportry, en dan posdra, vanaf Wupperthal na Clanwilliam. Dit was die finansiële inkomste waarvan hy gelewe het om ons groot te maak.

Hoe het die dorpie tot stand gekom hier?

As ek nou moet sê, moet ek nou eerlikwaar sê wat vir my vertel is. Vir my is vertel, en dit is nie net een van daardie oumense wat vandag in die kerkhof lê nie, dat dit was die Ockhuise se grond. Maar dit was nie Ockhuis nie, Ockhuizen met ’n “z” gespel. En dié een wat dié grond, dié plekkie gestig het, was ’n Hollander. En hy het seuns gehad, en in sy boedel het hy dié grond bemaak aan die seuns indien hy nie meer lewe nie. Sy vrou was ’n kleurling, Fytjie Swart. So eintlik was die kinders amper gemeng, gekleur, laat ek dit nou maar so stel. En dan mag die grond nie verkoop word nie tot by die tiende geslag. Hy word, dit moet oorgedra word van geslag tot geslag, want Heuningvlei is eerig uitgelê as Wupperthal. Heuningvlei, ek sê soos hulle my vertel het, is 1812 gestig. En Wupperthal is 1830.

Nou, die Duitse sendeling het hier kom die geestelike werk kom doen en die mense soos Pa-hulle, die oumense, was nie skoolgeleerd baie nie. As hy kan lees en skrywe, en tel, dan moes hy maar werk. En hulle het baie respek gehad vir ’n sendeling, want hulle het gevoel dis ’n Godsman. En meddertyd was daar mense wat nie geweet het dat die grond van geslag tot geslag is nie, en het die sendelinge gemaak asof hulle gekoop het. En so meddertyd deurdat niemand skoolgeleerdheid gehad het nie, het niemand daarteen baklei nie. En meddertyd is dit so, veel so, is dit toe so dat dit later aanvaar is, dis die Duitse gemeenskap se grond, wat in werklikheid, tot vandag toe is hier nog van ons nageslag wat dit sterk betwis, wat ons skriftelike bewyse van die geleerdes het dat dit wel so was soos die oumense ons vertel het. Maar nou vandag, as jy nou nie saamstaan nie, want dis nie een man wat kan sê hy is die baas nie. En dit is seker die swak punt.

Uncle Hollie se pa het seker baie stories vir Uncle Hollie vertel. Kan Uncle Hollie nog onthou van stories met die posdra, of enige stories?

Ja, ek het, hulle was ’n groep, amper soos ’n konvooi wat die transport gedoen het. Maar oordat hulle vir die sendingstasie werk, het hulle nie mag Sondae ry nie. Sondae moes hulle kamp opslaan waar hulle ook al is en die veld was nie bekamp nie, dit was oop wêreld. Dan moes hulle die donkies Saterdagaand los en dan moet hulle dit weer Maandagoggend gaan soek, nie Sondag nie. Toe het my pa vertel, een van hulle het gesê hy gaan Sondag-agtermiddag maar net so ’n draai loop vir makliker vir Maandagoggend, dan weet hy waffer koers hy moet loop.

En Pa-hulle, Ou Grote sê vir hom, dis een van die jongeres, sê vir hom, hy moet dit nie doen nie, dis, jy moenie die Sabbat skend nie. En die Maandag is hulle almal nou weer die donkies gaan soek om weer verder te gaan. Toe kry daardie man, kry al sy donkies, maar daar makeer twee. Toe’t hulle gery, hulle was al aan terugkom, toe staan soek hy nog twee donkies want hy kan nie met minder ry nie, want van anderkant af moet hy mos nou vrag laai.

Toe was, ek het ook so grootgeword, my pa het, dit was ’n instelling. Ons kinders het nie mag Sondae iets doen om Maandag te vergemaklik nie. Jy moet die Sabbatdag respekteer en eer. Al doen jy niks. Maar jy moet nie iets doen om vir Maandag of vir die week dit wil vir jou makliker te maak nie. Dit was in, in, tot vandag toe, hierdie gemeenskappie, van Heuningvlei, dis amper ’n ongeskrewe reël, maar hy is ingeboesem by almal – ons werk nie Sondae nie. Ons gaan Sondae na die erediens toe en as jy nie gaan nie, dan bly jy by die huis. Wel, daar’s basies goedjies wat jy moet doen, soos diere kosgee, maar werk nie. En tot vandag toe, hierdie gemeenskappie van Heuningvlei, het tot vandag toe nog daai reël wat spruit uit daai transportbesigheid, wat leersaam was, en dis amper ingegraveer in ons gemeenskap.

Ken Uncle Hollie miskien ’n spookstorie of dié wat oom Hollie se pa vertel het of wat Uncle Hollie self oorgekom het nie, of wat die mense …

Ja, ja. Man, hier was ’n ou man wat met ’n haelgeweer geloop het, ek meen dit was maar die jag – materiale, haelgeweer, miskien ’n haas of ’n duiker of wat, skiet as jy hom dan nou onder skoot kry. Nou, dié man het vreeslik, kan vir jou lekker storietjies vertel, soos my pa-hulle gesê het, amper soos, soos wyle Tolla van der Merwe. Jy lag, hy het stryk iets wat hy jou vertel wat jy kan hoe mismoedig wees, dan lag jy nou. Nou, op ’n dag, toe moes hy na die uitlêveld – wintertye word in die Karoo met die vee gestaan. Toe moes hy gaan veemedisyne wegbring en brood vir die wagters. En is die Maandag, Woensdag toe laat weet die wagters met mense saam, hoekom stuur hulle dan nie brood nie. En die medisyne nie. Toe kom die gemeenskap agter hy was nooit daar nie.

En hy’s nêrens te sien nie.

Toe begint soek almal, want die gemeenskap was maar hulle een se vreugde was die ander een s’n, die een se leed is die ander s’n. Tot vandag toe is dit nog hier by ons so. Toe hulle hom kry, toe’t hy selfmoord gepleeg. Toe het hy hom met ’n haelgeweer, met dié haelgeweer wat hy gedra het, het hy hom geskiet. Hy’t hom op ’n, in die veld, hy’t hom op ’n, die kolf tussen sy voete vasgedruk, tussen sy knieë en vir hom ’n stokkie geslaan, maak, wat waarmee hy met sy hand die sneller afsteek. En die loop het na sy kop gewys. Toe hulle hom kry, is die kop fyn geskiet. Toe’s hy al ’n paar dae oorlede.

Nou, toe sê die mense, hier loop ’n man met ’n afkop. Hulle het hom al gekry. Ek sê, julle moet nie vir my nonsens vertel nie. Soos ek loop, ek loop nagte het ek gestap hierdie pad van Clanwilliam af, Wupperthal toe, is nonsens. Baie sê toe, nee, maar hy loop hier. Maar hy het ’n afkop.

Ek sê, kyk … en op ’n Saterdagaand sien ek die leiwater waarmee ons tuine benat, besproei, is nie in die rivier afgekeer nie. Toe gaan ek en ek gaan keer die water daar af laat hy in die rivier inloop, want Sondag mag niemand mos nou nie.

Toe ek so kyk, toe stap die man langs my, met die afkop. Toe staan hy langs my met die afkop. Hier’t so ’n koue rilling deur my rug gegaan. Hy’t ’n vaal suit aan, maar daar is nie kop op nie. Maar volgens die oumense vertel die hoogtes, dit was ’n lang man. Toe, al wat ek toe kan sê, is: “Is dit van jou wat die mense so gepraat het?”

[lag]

Ek het nie ander woorde gehad nie. En toe’t hy verdwyn.

Hier is mos baie Boesmantekeninge rondom Heuningvlei. Het Uncle Hollie miskien stories van die Boesmantekeninge, of van die Boesmanne wat hier rond gebly het, wat Uncle Hollie se pa-hulle vertel het?

Dis so ’n bietjie vaag. Dis nou baie vaag. Maar dat hulle hier was, en dat hier Boesmantekeninge in die omgewing is, is tog ’n bewys hulle moes hier gewees het. Maar dis ’n bietjie vaag want ek dink voor my pa-hulle se leeftyd het hulle al hier verdwyn. Maar hulle het gesê, die oupa het gesê, hulle was hier, maar waarvan hulle gelewe het, weet niemand van die veld nie. Maar niemand het kan vertel hulle het een ontmoet nie. Die tekeninge sê hulle het hier in die omgewing, nie net deurgetrek nie, hulle moes hier rond gebly het. Volgens die klomp tekeninge.

Heuningvlei is mos baie bekend vir veldmedisyne. Ken Uncle Hollie nog van die veldmedisyne en die gebruike, of hoe het Uncle-hulle dit gebruik in die verlede?

Man, tot vandag toe gebruik ons nog van die goedjies. En ek myself, op my ouderdom, vyf jare is kort as ek by ’n mediese dokter kom. Ek loop in my lewe nie dokter toe nie. Nou, wat die mense hier kruie is, hulle noem vir die een kruie dassiepis, en die ander een is klipsweet. Hy lyk, hy’t soortgelyk die kleur van dassiepis, so ’n swart, uhh, amper soos ’n gedroogde vy, maar hy’s klip-, kliphard, jy moet hom kap. Maar die klipsweet is weer ’n sagtere ding. Maar hulle twee is dodelik. Jy kan hulle vir enige siek gebruik. Tot nou nog toe, daar staan my beker, met die dassiepis. Ek drink so twee mondvolle en as hy te flou word, dan sê ek vir my vrou, gooi daar nog ’n stukkie by. So dit is, en dan die boegoe. Die boegoe wat in die wildernisgebied groei. Hy is net so goed, baie goed vir bloeddruk, vir niere, nierkwale en vir suiker ook.

Nou, op my ouderdom het ek nog nooit ’n suikervlak te hoog gehad nie as wat nie met die dokters saamstem nie. Nog nooit. Bloeddruk het ek eendag, maar iemand het my kwaad gemaak, anders sou ek nou nog nie ’n bloeddrukpilletjie gebruik het nie. Maar dit is basies die kruie, dan kry jy ’n kruie wat hulle sê slangbos en suikerbos. Suikerbos is eintlik ’n protea, maar hy het so ’n sag puntjie soos sy gorreltjie wat jy sommer kan … Hy en slangbos se toppe, om hulle te trek, is dodelik vir maag.

En dit is waarom ek nie gretig is om dokter toe te loop nie. En ek het baat daarby gevind en as iemand my nou nie wil glo nie, dan kan hy dink, op een-en-tagtigjarige leeftyd, het ek op tagtig jaar, het ek nog nie eers ’n lêer by ’n kliniek gehad nie. Hulle’t sommer my een ma-, want my knieskyf het toe uitgeskuif en toe sê die kliniek hulle moet nou ’n lêer maak, want hulle kan nie sonder ’n lêer my dokter nie.

Dit is wat ek sê, dié kruie sal ek vir enige mens – wat wil, kan dit maar gebruik, dis nie skadelik nie. Want vir mý was dit nie skadelik nie, tot vandag toe nie. Dit is, ek kan mos nou nie sê van die ander ding wat hulle sê boejaampers (?? 21:10), maar hy’s soortgelyk aan dassiepis, maar hoe hy ontstaan, as iemand my nou vra hoe hy ontstaan, dan vra hy my vas. Want dit … hy’s net so dodelik. Maar hy’s baie, baie skaars. Dis basies die kruie wat ons gebruik, soos in wynruit wat in die blomtuine geplant word, wildeals. Wildeals is net so goed. Vir koors. As, as die mense nou dink hoekom ons móés die kruie gebruik, dan kom, dan sê ek hulle, ons sit ’n tagtig kilometer van die naaste dokter. Nou, en om daar te kom is plus-minus amper duisend rand. Vandag. Die minste is aghonderd rand, om net daar te kom. En om die dokter te betaal, dan vat dit my hele maand se pay weg. Nou is dit vir jou voordeliger om die kruie te – verdiensel was mos nie altyd groot nie. Al was die dokter nie duur nie, die mediese dokter nie duur nie, maar onse verdiensel was maar min.

Ek het begin, ja, ek is nou vyf-en-vyftig jaar getroud. En ons het gewerk vir vier rand ’n dag. Onder die kommersiële boere. Dis, uh, uhh, nou ek weet nou nie, in die rand in, ag, die pondstelsel nie, maar as jy nou vat vier rand, dan is dit twee pond. Of om en by twee pond. En toe het ek vrou en kinders. My kinders kan dit tot vandag toe nie glo dat dit waar is nie, maar dis die heilige waarheid. Geld se waarde was toe nog hoog. Vandag kan jy duisend rand hê, dan kan jy in die kafee die goed sommer in jou hempsak steek. Dit is wat ’n mens baie, baie help, die kruie, en dit hou jou meer gesond want baie kere is mediese pille vir die een deel van die liggaam gesond, en vir die ander deel is hy nadelig.

Persoonlike stories

Dan het ek, in die vyf-en-vyftig het ek iets teëgekom. Seker een van … ek wil dit nie noem om myself die beuel te blaas nie, maar miskien kan andere wat dit hoor, of lees, daaruit nut kry. Hier in ons omgewing word die donderweer baie, baie swaar. Soos die oumense sê: “Hy slaan sommer maklik hier in die Sederberg.” Nou, ek het gewerk daar naby Tulbagh by iemand wat waterpype lê en dan stap ek hiervan af Clanwilliam toe, Sondagmiddag. En Vrydagaand, nag, stap ek weer terug. Want die verdiensel was maar min. Hier by ons. En my oudste dogter moes toe hoërskool toe gaan, Malmesbury toe. Daar was nêrens staatshulp nie.

Jy moet vervoer, jy moet boeke koop, jy moet klere koop. Nou, toe hoor ek ek kan daar gaan werk. Nou, omdat dit meer is as hier, toe gaan werk ek daar. Nou, daar verdien ek toe vir die vyf dae een-en-twintig rand ’n week. En op ’n aand, op ’n Vrydagnag, in die week was daar ôk ’n donderweer. Is, is voor Krismis. Daar by die werkplek, enne, onse blyplekkie, die plate het weggewaai en die telefone, sê die baas toe, is almal buite werking, die landslyne. Toe ek Vrydagnag hier kom, toe staan net die vier mure van my huis. Swart gebrand. Toe het ek darem nog drie rand in my sak van die een-en-twintig.

Toe ek nou by my skoonmense verneem wat het gebeur, want soos ek nou noem, die, die landslyne was mos buite werking. Hulle’t nie vir my kon laat weet nie. Toe sê hulle die Dinsdagoggend, -mirrag, toe slaan die weerlig by my kombuisdeur in en hy tref die vrou in die kamer en een been lam en een arm, maar sy het darem toe nog kan beweeg. Sy kruip toe uit, toe brand die huis van binne af. Toe het ons net wat ons aan onse liggame het. Alles het uitgebrand.

Nou maar wat nou gemaak? Almal hier was maar arm, is armtyd, dit was hier in die sewentigs. Toe moes ek maar weer gaan werk. Vir die een-en-twintig rand. Lat ons net kan ’n stukkie brood kry. Maar as ek moet vanmôre vir jou sê, of vandag, dit sê ek vir elke mens, dit is mos nou nie nalatigheid nie, dis nie ondeunigheid nie, dis die hand van Bo se werk. En hoe ek dié huis opgebou het kan ek vandag nog nie vir julle sê nie. Is ’n wonderwerk. Die een wat hom geslaan het, het weer gehelp. Lat ek hom opgebou het.

En daarom, wat ek baie kere vir baie van my kinders sê: “Onthou, ’n nag is net op sy donkerste voor die dagbreek.”

Uncle Hollie, die peerbome wat ons nou so rondom sien …. Watse geskiedenis het hulle? Wie het hulle geplant?

Uhh, nee, toe ek my verstand kry, toe staan dié peerbome hier. Ek praat nou van sewentig jaar gelede. Toe staan dit hier. En toe het ek vir my pa en die grootmense gevra: “Wat is die doel van dié peerbome?”

Toe het hulle vir my gesê, die peerbome, of ek al gesien het hoe hulle geplant is.

Ek sê: “Ja.”

Sê my pa: “Maar kan jy sien aan die onderpunt van die lanings is nie peerbome nie?”

Toe sal ek sien, ja, dit is net aan die bokant.

My pa sê toe hulle hulle verstand kry, het die voorgeslag dit geplant. Maar dit is vir beskerming vir die tuine. Vir die landerye. Daarom, die wind kom meesal suidwes en daarom is dit hier geplant. Maar hulle voorouers het dit geplant. Want toe hulle hulle verstand kry, toe staan dit hier. Nou, ons wat toe later tuinmaak, het van die bome uitgehaal, maar toe het die ou grootmense die jonger span gestop en gesê, nee, as die bome uitgehaal word, beskerm hulle nie die ander landerye nie. Maar dit moet eeuoue bome wees. Dit is waar dié peerbome en die akkerbome, die groot bome, bestaan of ontstaan het. Ja.

Hulle het gepraat van waterbase, wat in die water, waterwesens wat in die water is, vernaam by fonteine, maar dit was baie vaag en onduidelik. Die een het die ander se vertel betwis, want dit was een van die natuur se geheime. Meer, hierdie wat hulle sê die man loop lekker, dis nou, hy, hy, hy, hy toor. Dit was nie waar nie. Dit was nie waar nie. Die man, of die persoon, is maar net gelukkig. En dit het gemaak dat jy sommer die gedagte kry, maar hy’s … “Hy’s nie skoon nie,” het die oumense so graag gesê.

Maar dit, uh, uh, het nou ingedruis teen ons kerkfondasie. Die lering van ons kerk. Jy het nie mag so iets noem nie, want dan beskuldig jy mos nou medemens vir ’n verkeerde ding.

Het oom Hollie al gehoor van Dirk Ligter?

Ja. Nee, ek het dit ook gehoor van Dirk Ligter. Hy het baie in dié omgewing ge-, geloop. Want my oupa, van my ma se kant af, het daar op ’n plekkie gebly, Heiveld. Nou, Dirk het altyd by hom aangedoen. Hy’s oorspronklik hier van die Noord-Kaap, gebore in die Noord-Kaap, maar sy vrou was van hierdie, van Heuningvlei. Nou, vertel Oupa, toe soek hulle vir Dirk Ligter. Nou, daardie tyd was daar mos nie ’n poliesvan nie, dit was mos perderuiters waarmee die polisie nou iemand soek. Nou, Dirk – nou, my, my oupa was ’n vre-e-e-slike astrante man.

Nou, Dirk het die aand daar geslaap. By Oupa-hulle. Enne, hulle moes dit hier iewers, die poliese, in die ore gekry het. Hulle is reguit daarnatoe. Na Oupa se huis toe. Dan nou gegroet en gevra hoe dit gaan. En: “Oupa, waar is Dirk?”

Toe sê die oupa, nee, maar die oupa weet nie waar Dirk is nie. Ja, of hulle kan ingaan, en kyk.

Toe sê die oupa vir die poliesman: “Jy kan ingaan, maar as jy nie met Dirk hier uitkom nie, vrek is jy.”

[lag]

Nou, Dirk is lank weg toe. Toe die poliesman daar uitkom, toe sit Oupa voor die deur, met die kierie, daai olienhoutkierie. Maar hy is toe te rats, die ou slaan hom toe mis. Toe hardloop hy maar.

En Oupa het vertel, hulle vang vir Dirk, hier, en hulle vat hom poliestasie toe. Die tweede keer wat hulle hom kom soek, toe kry hulle hom. Toe moet Dirk mos nou voor die perd draf. Maar Dirk het ’n ramkie gehad wat hy op gespeel het. En toe hulle hier na Pakhuisberg toe gaan, toe sê hy vir die poliesman: “Basie, jy sal moet kom, ek is haastig.” Daar draf Dirk onder daai perd uit. Die poliesman sien hom later nêrens nie.

Toe hy by die polisiestasie kom, toe sit Dirk voor die polisiestasie, met die ramkie en speel. Toe sê hy: “Baas, ek het mos gesê vir Baas, ek is haastig”.

Dit is een ding wat Oupa nou vertel het, wat nou die waarheid was. Maar hoe hy verder perform het, weet ek nie, maar Dirk Ligter was iemand wat … hulle het hom, die Wet het hom vrek gesoek. Maar hy was nie baie ondeund nie. Jy kan nie sê hy het gemoor of gesteel nie. Wat hy wel gedoen het, hy het maklik skaap geslag, het hulle my vertel. Wat, hy slag sommer nou ’n skaap, en hy eet net so die lewer, en verder los hy sommer die ander daar. Dis waarvoor hulle hom baie gesoek het. Hy was ’n skaapslagter. Vir homself, en die ander, hy’t nooit vleis saamgevat nie. Hy braai sommer daar vir hom die lewer, uh, hart, en dié goed en hy eet hom dik, en dan loop hy. Dan los hy die ander vleis daar.

Ja, dit is wat ons van Dirk Ligter vir my oorvertel is deur my oupa.